โรคพยาธิใบไม้ปอด Lung flukes
โรคพยาธิใบไม้ปอด ชนิดพาราโกนิมัส Paragonimus เข้าไปอาศัยอยู่ในปอด โรคนี้เกิดได้ในคนและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมหลายชนิด เช่น แมว สุนัข เป็นต้น
การติดต่อโรค
คนและสัตว์ติดต่อโรคได้โดยการกินปูและกุ้งน้ำจืดบางชนิดที่ดิบๆ เช่น ปูน้ำตก ปูลำห้วย ปูป่า กุ้งฝอย ที่มีตัวอ่อนระยะติดต่อของพยาธิใบไม้ปอดอยู่ ตัวอ่อนระยะติดต่อของพยาธิจะไชทะลุผนังลำใส้เล็กส่วนต้นออกสู่ช่องท้องผ่านกระบังลมเข้าฝังตัวในปอด
เจริญเป็นตัวเต็มวัยอยู่ในถุงหุ้ม และออกไข่สีเหลืองอมน้ำตาลจำนวนมาก ไข่จะออกมากับเสมหะและบางครั้งอาจพบตัวพยาธิในเสมหะด้วย ถ้าคนไข้กลืนเสมหะอาจพบไขพยาธิในอุจจาระ ไข่ที่ปนเปื้อนในน้ำจะเจรฺญเติบโตในหอยและปูตามลำดับ
![ปูขน](https://www.tropmedhospital.com/wp-content/uploads/2020/07/ปูขน.jpg)
รูปปูขน Eriocheir japonicus เป็นตัวนำโฮสท์ตัวกลางตัวที่สองของพยาธิ P. westermani ที่พบบ่อยที่ประเทศญี่ปุ่น จีนและเกาหลี พยาธิตัวอ่อนระยะติดต่อ (metacercaria) จะอยู่ในเหงือกของปู อยู่เรียงกันเป็นแถว
![กุ้ง](https://www.tropmedhospital.com/wp-content/uploads/2020/07/กุ้ง.jpg)
รูปกุ้ง Procambarus clarkii ตัวนำโฮสท์ตัวกลางตัวที่สองอีกชนิดหนึ่งของพยาธิ P. westermani
แหล่งระบาด
พบโรคนี้ในหลายประเทศของทวีปเอเชีย แอฟริกาและอเมริกาใต้ สำหรับประเทศไทยมีรายงานผู้ป่วยในบางท้องที่ของจังหวัดเพชรบูรณ์ สระบุรี นครนายก เชียงราย น่าน เลย ราชบุรี พยาธิที่พบเป็นพยาธิชนิดพาราโกนิมัส เฮเทอโรทรีมัส (Paragonimus heterotremus)
สาเหตุและอาการ
เมื่อพยาธิอยู่ในปอดจะทำให้ปอดอักเสบ คนไข้มีอาการเจ็บหน้าอก ไอเรื้อรังบางครั้งมีเลือดปนออกมากับเสมหะ พยาธิอาจไชไปอยู่ที่อวัยวะอื่นได้ เช่น ตับ ลำใส้ กล้ามเนื้อ เยื่อบุช่องท้อง และสมอง ทำให้เกิดอาการผิดปกติของอวัยวะเหล่านั้น
![เสมหะใบไม้ปอด](https://www.tropmedhospital.com/wp-content/uploads/2020/07/เสมหะใบไม้ปอด.jpg)
รูปเสมหะของผู้ป่วยเป็นโรคพยาธิใบไม้ปอดสีสนิมเหล็ก
ลักษณะพยาธิ
![ใบไม้ปอด 01](https://www.tropmedhospital.com/wp-content/uploads/2020/07/ใบไม้ปอด-01.jpg)
รูปพยาธิ Paragonimus heterotremus เป็นพยาธิใบไม้ปอดอีกชนิดหนึ่งที่พบในคนไทย เมื่อพยาธิยังไม่ตายมีสีชมพูขนาดยาว 11-14 มม. กว้าง 6-8 มม. รังไข่เป้นแขนง อัณฑะ มี 2 อันขนาดใหญ่อยู่ส่วนท้ายลำตัว
![ใบไม้ปอด 02](https://www.tropmedhospital.com/wp-content/uploads/2020/07/ใบไม้ปอด-02.jpg)
รูปพยาธิ P. heterptremus ได้จากผู้ป่วยที่เข้ารักษาที่โรงพยาบาลเวชศาสตร์เขตร้อน มหาวิทยาลัยมหิดล
![ใบไม้ปอด 03](https://www.tropmedhospital.com/wp-content/uploads/2020/07/ใบไม้ปอด-03.jpg)
รูปไข่ P. heterotremus รูปไข่สีเหลืองทองขนาด 77-80 * 40-50 ไมครอนเปลือก ไข่หนาและมีขนาดสม่ำเสมอกันตลอด
![ใบไม้ปอด 04](https://www.tropmedhospital.com/wp-content/uploads/2020/07/ใบไม้ปอด-04.jpg)
รูปพยาธิตัวอ่อนระยะติดต่อ (metacercaria) ของ P. heterotremus มีลักษณะเป็นรูปไข่ มีเปลือกสองชั้น ๆ นอกบางส่วนอื่นๆ ภายในมีตัวอ่อนระยะติดต่ออยู่
การวินิจฉัย
– จากการไอเรื้อรัง และมีประวัติการกินปูหรือกุ้งน้ำจืดดิบๆ
– ตรวจทางห้องปฏิบัติการเพื่อหาไข่พยาธิในเสมหะ อุจจาระ หรือน้ำจากช่องปอดของคนไข้
การรักษา
ยาที่ใช้รักษาได้แก่ พราซิควอนเทล นิโคลโฟแลน และไบไธโอนิล ยาเหล่านี้มีผลข้างเคียงค่อนข้างมาก ดังนั้น การรักษาจึงต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์เท่านั้น
การป้องกัน
– หลีกเลี่ยงการกินปูหรือกุ้งที่ไม่ได้ปรุงสุกด้วยความร้อน
– ไม่ให้อาหารจำพวกปูหรือกุ้งดิบๆ แก่สัตว์เลี้ยง เช่น สุนัขและแมว เพระจะทำให้สัตว์เลี้ยงนั้นเป็นแหล่งแพร่โรคได้
– ไม่บ้วนเสมหะ หรือถ่ายอุจจาระลงแหล่งน้ำ เพื่อป้องกันการกระจายโรค